Het dorp is ontstaan tijdens de hoogtijdagen van de turfwinning in de 17e eeuw. Toch is het officiele jaartal dat het gehucht een dorp werd veel recenter: namelijk 1955. Toen werd bij gemeentelijk besluit de plaats onafhankelijk verklaard van Boornbergum, waartoe het tot dan toe heeft behoord.
De veenhoop wordt gekenmerkt door zijn vele bruggen, omdat het in een waterrijk gebied ligt. Bekende horeca gelegenheid is hotel-restaurant 'Ie-sicht' dat met de auto alleen vanaf Oudega te bereiken is, omdat het door de 'Ee' gescheiden wordt van de rest van het dorp. Waneer men te voet of met de fiets is, kan het ook worden bereikt met een klein veerpondje. Er zijn plannen (anno 2007) om het polderkanaal weer bevaarbaar te maken voor recreatieve mogelijkheden. Hierdoor zou het verderop gelegen Nij Beets weer vanaf De Veenhoop bereikbaar worden.
Op het kaartje van 1928 (zie boven) is te zien dat het Polderkanaal (Nijbeetstervaart genoemd) nog in open verbinding staat met de Ee. Zoals vermeld viel de Veenhoop destijds nog onder Boornbergum en kan in 1928 nog niet echt worden gesproken van een kern. Toch valt daarbij wel op dat de huidige kern veel noordelijker ligt dan wat als destijds werd gezien als de Veenhoop. Verder ziet men dat het huidige natuurgebied de Kraanlannen destijds nog volop werd gebruikt voor landbouw (Kraanlandspolder). Inmiddels is parallel aan de vroegere Veenhoopstervaart de Kraenlanswei aangelegd.
In de zomer vinden hier allerlei activiteiten plaats. Zo is hier een etappe van het inmiddels landelijk bekende 'Skutsjesilen'. Dit evenement wordt vergezeld met het in de regio eveneens zeer bekende Veenhoop-festival.