Historie Boornbergum

Boornbergum is een kerkdorp en behoort tot de groep 'oude dorpen' in Friesland. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet het in bezit zijn (geweest) van een tufstenen kerk. Dit tufsteen werd vanuit Duitsland ingevoerd. Dit gebeurde, omdat men in die tijd nog geen bakstenen kon produceren. Vanaf het jaar 1200 kon dit wel, wat aangeeft dat een dergelijke kerk dus voor die tijd is gebouwd.

De totstandkoming van Boornbergum van verleden tot heden is enigszins opmerkelijk te noemen. Boornbergum bestond aanvankelijk uit een verzameling gehuchten die zich als een snoer door de omgeving door de omgeving slingerde. De bebouwing van het dorp was dus erg verspreid. In 1640 komen vijfenveertig boerderijen voor als stemgerechtigd. Deze lagen verspreid van oost naar west en af en toe in een clustering, zoals 'De Lege Ein', rondom de (huidige) kerk van Boornbergum, De Middelgeast, De Wilgen, Smalle Ee, De Vlierbos en Goengahuizen. De Veenhoop ontstond pas in de 19e eeuw als kristallisatiepunt in de turfvelden. Op een gegeven moment kregen de gehuchten hun eigen faciliteiten en werd de onderlinge 'dorpsband' minder sterk. Uiteindelijk werd er door de bewoners van de diverse gehuchten gepleit voor de vorming van een onafhankelijk dorp. Dit leidde uiteindelijk tot een gemeentebesluit in 1955, waarbij de gehuchten De Wilgen, Smalle Ee, De Veenhoop en Goengahuizen een dorpsstatus kregen toegekend. Dit blijkt ook uit een telling van de bevolking uit 1960, waarbij het inwonertal van het dorp zakte van 1651 naar 826 inwoners. (Dijkstra et al, 2000)

 

Na Drachten, Opeinde en Oudega is Boornbergum kwa grootte het vierde dorp in de gemeente. Het beschikt over redelijk wat eigen voorzieningen zoals een dorpshuis, dorpskrant, een openbare en christelijke basisschool, een hervormde en gereformeerde kerk, restaurants en een plaatselijke kroeg.